Ποία η σχέση του Ηρόδοτου με τις περσικές επιγραφές;

 

Ποία η σχέση του Ηρόδοτου με τις περσικές επιγραφές;

«Είναι δεδομένο ότι ο Ηρόδοτος υπήρξε έντι­μος ιστορικός. Όταν δεν γνωρίζει κάτι, το πα­ραδέχεται και αυτό συμβαίνει με μεγάλη συ­χνότητα. Έτσι, δεν υπάρχει αμφιβολία για τις προθέσεις του. Οσάκις αντιμετωπίζει διαφο­ρετικές και αλληλοσυγκρουόμενες εκδοχές, συ­νήθως τις καταγράφει και παρέχει στον ανα­γνώστη τη δυνατότητα να επιλέξει. Πολλά από όσα καταγράφει αναφέρονται σε δημόσια γε­γονότα που οι σύγχρονοι του τα γνώριζαν ή τα θυμούνταν. Κατ' αναλογία, μπορούμε να υπο­θέσουμε ότι οι αναφορές του σε γεγονότα που οι σύγχρονοι του τα γνώριζαν -ή πίστευαν ότι τα γνώριζαν- είναι σχετικά ακριβείς. Σε όσες περιπτώσεις οι αναφορές αυτές ελέγχθηκαν σε αντιπαραβολή με ανεξάρτητες μαρτυρίες, ο Ηρό­δοτος αποδείχθηκε ως άρι­στη πηγή.»

ΟΠΟΙΟΣ διαβάσει το μνημειώδες έργο του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ:«Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας», σε κάποιο σημείο του έργου αυτού θα διαβάσουμε για τον Ηρόδοτο τα εξής:

« (…) Δυο πηγές έχουν μεγάλη σπουδαιότητα και γι' αυτές χρειάζονται μερικά σύντομα σχόλια: οι αρχαίες περσικές επιγραφές και ο Ηρόδο­τος. Πολλοί μεταχειρίζονται τις αρχαίες περ­σικές επιγραφές ως πρωτογενείς πηγές. Πράγ­ματι είναι, υπό την ευρεία έννοια του όρου. Ωστόσο, αυτές οι πηγές, εκ των οποίων το ση­μαντικότερο παράδειγμα είναι η επιγραφή του Δαρείου Α' στα αρχαία Βαγίστανα (σημερινό Μπεχιστούν), αναφέρονται σε μία ειδικά κα­τασκευασμένη ιστορία, την οποία οι συντάκτες της δημιούργησαν για να μεταβιβάσουν ένα ει­δικό μήνυμα και για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Συνεπώς, αν θέλουμε να κυριολεκτήσουμε, απο­τελούν δευτερογενείς πηγές, όπως είναι και οι «Ιστορίαι του Ηροδότου». Στην επιγραφή του Δα­ρείου διαβάζουμε αυτό που ο Δαρείος επιθυ­μούσε να γνωρίζει ο λαός και αυτό που ήλπιζε ότι ο λαός θα πίστευε. Επειδή ήθελε να πλη­ροφορηθούν το μήνυμα του όλοι οι υπήκοοι του, φρόντισε ώστε η επιγραφή να μεταφρα­στεί σε πολλές γλώσσες και να σταλεί σε όλη την αυτοκρατορία - απόδειξη ότι η επιγραφή αποτελεί αυτοκρατορική προπαγάνδα, προ­παγάνδα, όμως, που περιέχει αρκετή δόση αλή­θειας, εφόσον πολλοί από εκείνους που τη διά­βασαν πρέπει να γνώριζαν τι πράγματι συνέβαινε. Άρα, δεν μπορούμε να πάρουμε τοις με­τρητοίς αυτά τα σημαντικά κείμενα. Η πραγματική τους αξία αποκαλύπτεται μόνο εφόσον τα με­λετούμε έχοντας υπόψη το σκοπό για τον οποίο γράφτηκαν και αξιολογούμε με μεγάλη προ­σοχή το περιεχόμενο τους, σε αντιδιαστολή -όπου είναι δυνατό- με άλλες μαρτυρίες που αναφέρονται στα ίδια γεγονότα.
Όσον αφορά τον Ηρόδοτο, πρέπει να ει­πωθεί ότι, χωρίς τα κείμενα του, θα γνωρίζαμε ελάχιστη αρχαία ιρανική ιστορία. Γι' αυτό, εί­ναι μερικές φορές δύσκολο να θυμόμαστε ότι και ο Ηρόδοτος πρέπει να χρησιμοποιείται με τη δέουσα προσοχή.
Είναι δεδομένο ότι ο Ηρόδοτος υπήρξε έντι­μος ιστορικός. Όταν δεν γνωρίζει κάτι, το πα­ραδέχεται και αυτό συμβαίνει με μεγάλη συ­χνότητα. Έτσι, δεν υπάρχει αμφιβολία για τις προθέσεις του. Οσάκις αντιμετωπίζει διαφο­ρετικές και αλληλοσυγκρουόμενες εκδοχές, συ­νήθως τις καταγράφει και παρέχει στον ανα­γνώστη τη δυνατότητα να επιλέξει. Πολλά από όσα καταγράφει αναφέρονται σε δημόσια γε­γονότα που οι σύγχρονοι του τα γνώριζαν ή τα θυμούνταν. Κατ' αναλογία, μπορούμε να υπο­θέσουμε ότι οι αναφορές του σε γεγονότα που οι σύγχρονοι του τα γνώριζαν -ή πίστευαν ότι τα γνώριζαν- είναι σχετικά ακριβείς. Σε όσες περιπτώσεις οι αναφορές αυτές ελέγχθηκαν σε αντιπαραβολή με ανεξάρτητες μαρτυρίες, ο Ηρό­δοτος αποδείχθηκε ως άρι­στη πηγή.
Από την άλλη πλευρά, ο Ηρόδοτος συνέλεξε τα στοιχεία του είτε ρωτώντας τους ανθρώπους τι θυμού­νταν από γεγονότα στα οποία είχαν συμμετάσχει, ή τα οποία γνώριζαν, είτε ταξιδεύοντας και παρατη­ρώντας ο ίδιος, και κατα­γράφοντας διάφορες εθνι­κές και φυλετικές παραδό­σεις. Κατά συνέπεια, πρέπει να αξιολογούμε τα κείμενα του Ηρο­δότου με τρεις διαφορετικούς βαθ­μούς εμπιστοσύνης.
Πρώτον, όταν το κείμενο περι­γράφει κάποιο γεγονός που πιθανόν ο Ηρόδοτος είδε (όπως ένα αιγυπτιακό μνημείο), ή έζησε ο ίδιος (όπως μία θρησκευτική γιορτή), δεν έχουμε ιδι­αίτερο λόγο να αμφιβάλλουμε.
Δεύτερον, όταν ο Ηρόδοτος πε­ριγράφει κάποιο γεγονός με βάση όσα του είπαν πραγματικοί μάρτυ­ρες του γεγονότος, επί παραδείγμα­τι όταν περιγράφει μία μάχη στην εκ­στρατεία του 480/479 π.Χ., πρέπει να αντι­μετωπίσουμε το κείμενο του με την ίδια δη­μιουργική αμφιβολία, την οποία αναπτύσσει οποιοσδήποτε καλός ιστορικός, όταν παίρνει συνέντευξη από έναν μάρτυρα που παρακο­λούθησε κάποιο σύνθετο γεγονός. Ιδιαίτερα, οσάκις ο τελευταίος παρέχει τη μαρτυρία του αρκετό καιρό μετά από τα συμβάντα, και έχει, αναπόφευκτα, μία συγκεκριμένη και περιορι­σμένη οπτική γι' αυτά.
Τρίτον, όταν ο Ηρόδοτος ασχολείται με πα­λαιότερα από τον ίδιο ιστορικά γεγονότα, για τα οποία δεν μπορούσε να βρει ζώντες μάρ­τυρες, πρέπει να αντιμετωπίζεται με μεγάλη προσοχή, εάν όχι με πλήρη αμφιβολία (επί πα­ραδείγματι, η εξιστόρηση του για τη δημιουρ­γία του κράτους των Μήδων ή τα πρώτα χρό­νια της ζωής του Κύρου του Μεγάλου). Τέλος, πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη μας ένα ζήτη­μα που επηρεάζει το σύνολο του αξιομνημό­νευτου ιστορικού έργου του Ηροδότου: όσο αξιοσημείωτη και αν είναι η διάθεση του για αμεροληψία, ο Ηρόδοτος υπήρξε Έλληνας, με ελληνικά μάτια και αυτιά, ο οποίος έγραψε ιστορία με ελληνικό μυαλό, ελληνική καρδιά και κυρίως ελληνική οπτι­κή για τον κόσμο2.(…)»

Αναρτήθηκε: 04/09/14 22:50 sakketos