Ο Οδυσσέας, οι Αμαζόνες και η σκέψη του Ηράκλειτου

34 έργα του για τις «ελληνικές αναφορές στο έργο του» μαζί με δημιουργίες 12 καλλιτεχνών, εμπνευσμένες από τη φράση του «Οι Δελφοί είναι το μέρος να ανταμώσει κανείς» στην Ελληνοαμερικανική Ενωση

Η πλώρη της Αργώς, 1951-52. Εργο του Γιόζεφ Μπόις

«Οταν με ρωτάνε είστε καλλιτέχνης;, τους λέω να σταματήσουν με αυτές τις αηδίες. Δεν είμαι καλλιτέχνης. Εκτός και αν είμαστε όλοι καλλιτέχνες, τότε είμαι κι εγώ μαζί». Ο Γιόζεφ Μπόις, αν και απεχθανόταν τον όρο «καλλιτέχνης», υπήρξε από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα και σημάδεψε τη μεταπολεμική εικαστική πραγματικότητα. Ονόμαζε τη γλυπτική του «κοινωνική» και ήθελε να δίνει στην τέχνη έναν ενεργό κοινωνικό ρόλο, γι αυτό χαρακτήριζε τις «εγκαταστάσεις» του «δράσεις».
Ο άνθρωπος, πίστευε, είναι «το κέντρο του έργου τέχνης. Αυτός είναι το γλυπτό, προικισμένο με σκέψη, ευαισθησία και θέληση». Για την αρχαία ελληνική τέχνη θεωρούσε ότι «ο άνθρωπος ήταν μια έκφραση της ίδιας της γλυπτικής, όπου ο άνθρωπος διαμόρφωνε το ίδιο του το σώμα σύμφωνα με τη γλυπτική...». Τη σχέση του Γιόζεφ Μπόις (1921 -1986) με την αρχαιοελληνική σκέψη διερευνά η έκθεση «Γιόζεφ Μπόις και οι ελληνικές αναφορές στο έργο του», από τις 2 Φεβρουαρίου έως τις 2 Απριλίου, στην Ελληνοαμερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22). Η σχέση που δημιούργησε ο Γερμανός καλλιτέχνης με ήρωες όπως οι Οδυσσέας, Ιφιγένεια, Αρχιμήδης, Αρτεμις, Λήδα, Μέδουσα, Αμαζόνες κ.α., όπως και η διαλεκτική προβληματική του Ηράκλειτου θα φανούν μέσα από 34 έργα του, κυρίως σκίτσα και ακουαρέλες, αλλά και γλυπτά, από τη συλλογή Van der Grinten του γερμανικού Mouseum Schloss Moyland Foundation, που διαθέτει μια από τις πλουσιότερες συλλογές έργων του Μπόις.
To δυνατό κομμάτι της έκθεσης (επιμέλεια: Αρτεμις Ποταμιάνου, Ρέα Τένγκες-Στριγγάρη, Γιάννης Μελανίτης) πλαισιώνεται από μια άλλη ενότητα, με τίτλο «Οι Δελφοί είναι το μέρος να ανταμώσει κανείς: 12 καλλιτέχνες για τον Γιόζεφ Μπόις», εμπνευσμένη από τη φράση του ιδίου έπειτα από επίσκεψή του στους Δελφούς, το 1982: «Οι Δελφοί είναι το μέρος να ανταμώνει κανείς». Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν, Γερμανοί και Ελληνες (Walter Dahn, Felix Droese, Katharina Seieverding, Γιώργος Λάππας, Ρένα Παπασπύρου, Νίκος Χαραλαμπίδης κ.ά.) εμπνέονται από τα έργα του για την κλασική αρχαιότητα.
Παράλληλα προγραμματίζεται σειρά εκδηλώσεων κι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη σχέση του καλλιτέχνη με την οικολογία. Ο Μπόις υπήρξε δραστήριος ακτιβιστής, ειρηνιστής, υπέρμαχος των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Ηταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του κόμματος των Πρασίνων.

Ρυθμιστής της στάθμης του νερού, Γιώργος Λάππας, 2005

Αφηγούνταν συχνά μια ιστορία από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Σε μια πτώση αεροπλάνου στην Κριμαία, τον είχαν περισυλλέξει Τάταροι νομάδες, οι οποίοι τον άλειψαν με λίπος για το κρύο. «Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσω εμμονή με το λίπος και τον κετσέ αλλά και να αισθάνομαι σαν υλικό γλυπτικής». Λίπος, κετσές, χώμα, αίμα, ακόμη και πτώματα ζώων, χρησιμοποίησε ως υλικά στην ανατρεπτική του τέχνη.
Δήμητρα Ρουμπούλα